ΙΑΤΡΙΚΗ - "Η ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΩΣ ΑΝΤΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ"

Prof./Dr. Ορφέας Κ. Περίδης DMSc – PhD - SOC.

Tel: +30 210 8000607

Α΄ Μέρος

«Ο εγκληματίας είναι προϊόν των βιολογικών του κληρονομημάτων διαμορφωμένων κατά την ανάπτυξή του από τα βιώματα που προέρχονται από την παιδική του ηλικία έως την ηλικία της διάπραξης του εγκλήματος.

Η έλλειψη αγάπης, η ψυχρότητα και η βάναυση συμπεριφορά από την πλευρά των γονέων είναι οι αιτίες της λανθασμένης ανάπτυξης των ψυχικών λειτουργιών. Οι οικογενειακές δομές συμβάλλουν στην διαμόρφωση εγκληματογόνων στοιχείων του χαρακτήρα του ατόμου.».

Η βία είναι πανταχού παρούσα. Οι κλοπές με χρήση βίας, οι βανδαλικές λεηλασίες, οι βίαιοι καταναγκασμοί, οι εμπρησμοί, οι τραυματισμοί, οι βιασμοί, οι φόνοι, οι δολοφονίες αυξάνουν.

Η αύξηση των κακουργημάτων και των πλημμελημάτων βίας στις μέρες μας είναι σοβαρή και αυτό φαίνεται από την αύξηση του αριθμού των θυμάτων βίας. Το χειρότερο εντούτοις δεν είναι η εξάπλωση της βίαιης κακοποιού δράσης. Το χειρότερο έγκειται στο γεγονός ότι η βία εξελίσσεται επιπλέον σημαντικά κι έξω από τον κόσμο των κακοποιών.

Η βία εγκαθίσταται στις μεταξύ των τιμίων ανθρώπων σχέσεις. Γίνεται η "δική μας" βία. Αλλοιώνει ανεπανόρθωτα τις σχέσεις των πολιτών και του κράτους. Οι βίαιες αντιδράσεις πολλαπλασιάζονται εις βάρος των νομίμων μέσων αντίδρασης των πολιτών. Η προσφυγή στη δύναμη γενικοποιείται και ο καθένας τείνει να αποδώσει ο ίδιος δικαιοσύνη στον εαυτό του.

Το ανθρώπινο είδος έχει τη βία "μέσα στο αίμα του". "Την έχει" πολύ περισσότερο από τα άλλα είδη των πρωταταγών ζώων. Σκοτώνει από τις απαρχές της ύπαρξής του. Ήδη οι Αυστραλοπίθηκοι το έκαναν. Από την αρχή του Homo erectus οι κυνηγοί - άνθρωποι ενώνονταν σε ομάδες ώστε να μπορούν καλύτερα να παγιδεύουν και να σκοτώνουν τη λεία τους. Κανένα άλλο είδος πρωτοταγούς ζώου δεν σκοτώνει άλλα σπονδυλωτά για να φάει το κρέας τους εκτός από τους χιμπατζήδες καμιά φορά, που είναι πιο συγγενικοί με τον άνθρωπο. Οι περισσότερες ράτσες πιθήκων τρέφονται με φύλλα, ή φρούτα.

Οι λεγόμενες πολιτισμένες ανθρώπινες κοινωνίες αγνοούν τελείως την πρακτική της δημιουργίας τυπικών κανόνων που να διέπουν τις συγκρούσεις. Η επιθετικότητα, που είναι μια έμφυτη ισχύς, έχει παρεκτραπεί στον άνθρωπο.

Η εγκληματολογία επηρεάστηκε διαχρονικά από διάφορα επιστημονικά ρεύματα, θεωρίες και τάσεις που κυριάρχησαν κατά περιόδους. Αποστολή της εγκληματολογίας είναι η ανάλυση των αιτιών της εγκληματικής συμπεριφοράς μέσα από την επιστημονική μελέτη των φυσικών, κοινωνικών, πολιτισμικών και άλλων χαρακτηριστικών των εγκληματιών.

Ερευνητές διαφόρων επιστημονικών κλάδων υιοθετούν το θετικιστικό μοντέλο αναζήτησης των εγκληματογενετικών παραγόντων. Η διατύπωση βιολογικών, ψυχιατρικών, κοινωνικο-ψυχολογικών και κοινωνιολογικών προσεγγίσεων παγιώνει παράλληλα και τις επί μέρους κατευθύνσεις στον εγκληματολογικό επιστημονικό χώρο.

Επιστήμες που έχουν άμεση σχέση και δίνουν μεγάλη έμφαση στο άτομο και στον τρόπο ερμηνείας της συμπεριφοράς του, (κατ' επέκταση και της εγκληματικής συμπεριφοράς του) όπως για παράδειγμα, η ιατρική, η βιολογία και η ανθρωπολογία, παρουσιάζουν μεγάλη άνθηση.

Οι θετικιστές μελετούν το εγκληματικό φαινόμενο με βάση την υπόθεση ότι οι βιολογικοί παράγοντες είναι εκείνοι οι οποίοι καθορίζουν κατά κύριο λόγο την ανθρώπινη συμπεριφορά, άρα και την εγκληματική.

Έτσι για τη μελέτη του εγκληματία στηριζόμαστε σε μεθόδους που προσεγγίζουν τις διαδικασίες της μοντέρνας ιατρικής. Το έγκλημα δεν θεωρείται αφηρημένη έννοια, αλλά μορφή συμπεριφοράς, αποτέλεσμα της αντίδρασης συγκεκριμένου βιολογικού οργανισμού σε συγκεκριμένες εμπειρίες.

Βιολόγοι, γιατροί, ψυχολόγοι καθώς και πολιτικοί επιστήμονες, έχουν ασχοληθεί μέχρι σήμερα με ζητήματα που ανάγονται στη βιολογική υπόσταση και την προσωπικότητα του εγκληματία, προσπαθώντας να εδραιώσουν μια αιτιολογική σχέση ανάμεσα στους παράγοντες που εντοπίζουν στις έρευνές τους, (στο πλαίσιο του επιστημονικού κλάδου στον οποίο ανήκουν) και στην εμφάνιση της παρεκκλίνουσας ή και εγκληματικής συμπεριφοράς.

Μερικές από αυτές τις αιτιολογικές προσεγγίσεις αναφέρονται για παράδειγμα στη σχέση βλάβης του εγκεφάλου, ή της χαμηλής ευφυΐας, με την εγκληματικότητα, στις γενετικές καταβολές της αντικοινωνικής συμπεριφοράς και στις βιοχημικές διεργασίες που ευθύνονται για την παρέκκλιση.

Πάντως καμιά θεωρία δεν εμφανίζεται αρκετά πειστική για τις βιολογικές βάσεις του εγκλήματος, ούτε πιθανολογείται ότι παρόμοιες προσεγγίσεις θα δώσουν τις απαντήσεις στα βασανιστικά ερωτήματα της θετικιστικής εγκληματολογίας.

Έμμεσα όμως οι βιολογικές αναζητήσεις των αιτιών της εγκληματικότητας συμβάλλουν στην παραδοχή των κοινωνιολογικών προσεγγίσεων, διότι σχεδόν όλες παραδέχονται ότι παράλληλα με τις βιολογικές ιδιαιτερότητες, τα κοινωνικά αίτια καθώς και η κοινωνικοποίηση του ατόμου είναι εξ ίσου σημαντικές μεταβλητές για την εγκληματογενετική διαδικασία.

 ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΕΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Η επίδραση των ορμονικών διαταραχών στη συμπεριφορά, άρχισε να γίνεται αντιληπτή από τα μέσα του 11ου αιώνα και οι ασχολούμενοι με την ανθρώπινη προσωπικότητα και συμπεριφορά βρήκαν ελκυστική αυτή τη διασύνδεση, με αποτέλεσμα να εμφανιστούν αρκετές μελέτες πάνω σε αυτό το θέμα ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1910.

Υποστηρίχθηκε (M. Schlapp και E. Smith 1928) ότι το έγκλημα είναι αποτέλεσμα συναισθηματικών διαταραχών που προέρχονται από δυσλειτουργία των ενδοκρινών αδένων.

Η έρευνα στράφηκε επίσης και προς τα σεξουαλικά εγκλήματα με βάση τη λογική ότι εφόσον η σεξουαλική συμπεριφορά καθορίζεται ως ένα βαθμό από τη λειτουργία των ορμονών, οποιαδήποτε ανωμαλία στις εκκρίσεις θα είχε ως αποτέλεσμα κάποια μορφή παρεκκλίνουσας ή και εγκληματικής σεξουαλικής συμπεριφοράς.

Αντικείμενο έρευνας αποτέλεσαν και οι ορμονικές ανωμαλίες των γυναικών σε συγκεκριμένες περιόδους (εμμηνόρροια, εγκυμοσύνη, λοχεία, εμμηνόπαυση) και οι συνοδευόμενες με αυτές ψυχικές διαταραχές.

Γεγονός παραμένει ότι οι έρευνες πάνω στις ορμονικές διαταραχές όπως και αυτές πάνω στα χρωμοσώματα, εμφανίζουν έντονα διαφοροποιημένα αποτελέσματα.

Το ζήτημα όμως παραμένει ότι ο άνθρωπος και η δραστηριότητα που αναπτύσσει σε αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του, δεν μπορεί να περιοριστεί στη βιολογική του υπόσταση. Μπορεί τελικά η βιολογία να μας δώσει κάποιες εξηγήσεις για ορισμένα φαινόμενα, όπως είναι η επιθετικότητα, δεν είναι όμως δυνατόν να αποτελέσει το ερμηνευτικό πλαίσιο για κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα, όπως είναι το έγκλημα.

 ΨΥΧΩΣΕΙΣ

Οι περιπτώσεις στις οποίες μια ψύχωση συνέβαλλε τη γένεση εγκληματικής πράξης, ευτυχώς είναι λίγες.

Για τις εγκεφαλικές βλάβες στη νηπιακή ηλικία συγκεκριμένα, οι διαταραχές της προσωπικότητας και η εμφάνιση της αντικοινωνικής παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς, οφείλονται κατά κύριο λόγο στη λανθασμένη αντίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος απέναντι στα παιδιά αυτά και βεβαίως και τις λοιπές ψυχώσεις. Τα άτομα που πάσχουν από αυτές συνειδητοποιούν εν μέρει ότι παίζουν ένα περιθωριακό ρόλο και καλλιεργούν συγκρουσιακές καταστάσεις οι οποίες θα αποφεύγονταν αν η αντίδραση των ατόμων του περιβάλλοντός τους ήταν διαφορετική.

Η ψυχιατρική στρέφει την προσοχή ακριβώς στους περιστασιακούς εκείνους παράγοντες που παίζουν ρόλο στην όλη συμπεριφορά των πασχόντων ατόμων, σε συνάρτηση με την αναγκαιότητα ενημέρωσης των ατόμων που τα περιβάλλουν.

Στην περίπτωση τέλος που ένα ψυχωσικό άτομο διαπράξει κάποιο έγκλημα, απουσιάζει τελείως ο ωφελιμιστικός χαρακτήρας της πράξης, η οποία αποδίδεται κυρίως σε ενστικτώδη ενέργεια. Τα άτομα αυτά κυρίως διαπράττουν εγκλήματα βίας, περιλαμβανομένων και του εμπρησμού καθώς και σεξουαλικά εγκλήματα. Επίσης παραμελούν εντελώς τον εαυτό τους με αποτέλεσμα να οδηγούνται συχνά στην επαιτεία, την πορνεία, σε μικροαπάτες και ευκαιριακές μικροκλοπές.

 ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ, ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ Ή ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΕΣ ΨΥΧΩΣΕΙΣ

Εξωγενείς ψυχώσεις είναι αυτές που προέρχονται από οργανικές βλάβες του εγκεφάλου από εξωτερικές αιτίες (μόλυνση, τραυματισμό, αρτηριοσκλήρυνση κ.λ.π.) Στις οργανικές αυτές βλάβες του εγκεφάλου εντάσσονται κυρίως οι εγκεφαλικές της νηπιακής ηλικίας, η προϊούσα παράλυση και η γεροντική άνοια.

 ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΗΣ ΝΗΠΙΑΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

 Περιλαμβάνονται όλες εκείνες οι περιπτώσεις εγκεφαλικών βλαβών λόγω μολύνσεων, δηλητηριάσεων, ή μηχανικών αιτιών που δημιουργήθηκαν κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό, ή τα πρώτα παιδικά χρόνια. Μολυσματικές ασθένειες που μπορούν να επιφέρουν τέτοιες βλάβες είναι μεταξύ άλλων η επιδημική ή ληθαργική εγκεφαλίτιδα, η μηνιγγίτιδα, η ιλαρά κ.λ.π.

Η επιδημική ή ληθαργική εγκεφαλίτιδα που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1917, προσβάλλει κυρίως τα νήπια και αφήνει βλάβες στον εγκέφαλο που στη συνέχεια δημιουργούν διάφορες ψυχικές ανωμαλίες. Οι ανωμαλίες αυτές μπορεί να είναι κινητικής, ολιγοφρενικής, ή χαρακτηρολογικής φύσεως. Οι κινητικές διαταραχές δεν επηρεάζουν τη διανοητική κατάσταση του παιδιού, μπορούν όμως να του δημιουργήσουν αισθήματα μειονεξίας. Οι ολιγοφρενικές καταστάσεις μπορεί να εμποδίσουν τη σωστή ανάπτυξη των διανοητικών λειτουργιών και της ευφυΐας του παιδιού.

Από εγκληματική άποψη, μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι χαρακτηρολογικές ανωμαλίες. Ο χαρακτήρας σχηματίζεται από τη σύνθεση του συναισθηματικού και ορμητικού κόσμου του ατόμου και κατευθύνει τις πράξεις και τη συμπεριφορά του. Όταν επομένως δημιουργούνται χαρακτηρολογικές ανωμαλίες και επιδρούν στη συμπεριφορά του ατόμου, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μιας παρεκκλίνουσας ή και εγκληματικής ακόμη συμπεριφοράς. Τα παιδιά που έχουν υποστεί τέτοια εγκεφαλική βλάβη παρουσιάζουν συχνά σοβαρή ανικανότητα προσαρμογής στο κοινωνικό περιβάλλον. Πρόκειται για δυσανάγωγα ή απροσάρμοστα παιδιά. Με την κατάλληλη όμως ψυχική θεραπευτική αγωγή, βελτιώνεται στις περισσότερες περιπτώσεις η κατάστασή τους, παρά τις οργανικές βλάβες και σε συνδυασμό με την κοινωνικοποίηση σε κατάλληλες οικογενειακές και κοινωνικές συνθήκες, επιτυγχάνεται η αποτροπή μιας ενδεχόμενης παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς.

 ΠΡΟΪΟΥΣΑ ΠΑΡΑΛΥΣΗ

Η προϊούσα παράλυση οφείλεται σε εγκεφαλική βλάβη που δημιουργείται εξαιτίας της σύφιλης. Προσβάλλεται αρχικά η μνήμη και βαθμιαία όλες οι ψυχικέςλειτουργίες. Ακολουθεί η προσβολή της συναισθηματικής σφαίρας με συνέπεια να επέρχονται χαρακτηρολογικές μεταβολές. Ο ασθενής μετατρέπεται σε τελείως διαφορετική προσωπικότητα. Η προϊούσα παράλυση, που εμφανίζεται κατά το τελευταίο στάδιο της σύφιλης, δημιουργεί, στην αρχική της φάση, μεγάλη ματαιοδοξία, υπερηφάνεια, υπερδραστηριότητα. Οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή την ασθένεια γίνονται αρχικά υβριστές, επιτίθενται κατά των άλλων, θεωρούν ότι μόνο αυτοί αξίζουν, κατασκευάζουν φανταστικές ιστορίες, κ.λ.π. Η εγκληματικότητά τους συνίσταται κυρίως σε εγκλήματα κατά της περιουσίας, εξυβρίσεως και δυσφημίσεως.

Λόγω του ότι η ασθένεια αυτή σήμερα μπορεί να θεραπευτεί με επιτυχία, δεν ενδιαφέρει πλέον από εγκληματολογική άποψη.

 ΓΕΡΟΝΤΙΚΗ ΑΝΟΙΑ

Η ασθένεια αυτή προσβάλλει το άτομο κατά τη γεροντική ηλικία. Οφείλεται σε αρτηριοσκλήρυνση του εγκεφάλου, που δημιουργεί, με το χρόνο, βλάβες στον εγκέφαλο. Το άτομο χάνει με το χρόνο, τις διανοητικές ικανότητες (τη μνήμη, την κρίση και την συναισθηματικότητά του) κι εξασθενεί ψυχικά. Η ηθική γενικά μεταβάλλεται και η σεξουαλική ηθική εξαφανίζεται. Ανάλογα με τα σημεία του εγκεφάλου που προσβάλλονται, την έκταση, τις ζημιές και τον ρυθμό επέκτασής της, εμφανίζονται διάφορες κλινικές εικόνες της ασθένειας, η οποία πάντως δεν θεραπεύεται.

Από εγκληματολογική άποψη η γεροντική άνοια, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι δημιουργεί περίεργες εγκληματικές τάσεις. Παρατηρούνται διάπραξη κλοπών, λόγω αισθημάτων ανασφάλειας, εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και σωματικές βλάβες. Πάντως είναι δύσκολο να διαπιστωθεί, αν η εγκληματικότητα αυτή οφείλεται αποκλειστικά ή κύρια στη γεροντική άνοια, ή αν η πάθηση αυτή οφείλεται αποκλειστικά ή κύρια στη γεροντική άνοια, ή αν η πάθηση αυτή, λόγω της εξαφάνισης ή μείωσης των ανασχετικών δυνάμεων της ψυχής, δίνει την ευκαιρία να επικρατήσουν στο άτομο απωθημένες ισχυρές εγκληματικές τάσεις. Αν τελεστούν εγκλήματα από πάσχοντα άτομα ηλικίας 60 - 70 ετών, πρώτα σε συχνότητα έρχονται τα εγκλήματα κατά της περιουσίας και κατόπιν ακολουθούν τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, οι σωματικές βλάβες, οι εξυβρίσεις και οι εμπρησμοί. Αν το άτομο έχει προσβληθεί σε μεγαλύτερη ηλικία από γεροντική άνοια, πρώτα από άποψη συχνότητας, έρχονται τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και μετά τα περιουσιακά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.

Ο. Περίδης: Η Συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην πρόληψη της εγκληματικότητας. Πνευματικό κέντρο Ναυπλιέων – Ν. Αργολίδας, 12-04-1997 στρογγύλη τράπεζα με θέμα: Πρόληψη της εγκληματικότητας κ’ θυματολογία.

2.

Εμ. Π. Ανδριανάκης: Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 2001, Θυματολογικά.

3.

Α. Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου: Εκδόσεις  Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 1984, Εγχειρίδιο Εγκληματολογίας.

4.

Κ. Ηλιάκης: Εκδόσεις Παρισιάνος, Ιατροδικαστική, τ.Α’, Αθήνα, 1976.

5.

Γ. Πανούσης: Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα / Κομοτηνή 1993, Έγκλημα κ’ τοπική κοινωνία.

6.

Ανθοζωή Χαϊδου: Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1996, Θετικιστική Εγκληματολογία: αιτιολογικές προσεγγίσεις του εγκληματολογικού φαινομένου.

7.

Debuyst: Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 1999, Ηθολογικό

     πρότυπο κ’ εγκληματολογία.