ΙΑΤΡΙΚΗ - "Η ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΩΣ ΑΝΤΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ", ΟΡΦΕΑΣ Κ. ΠΕΡΙΔΗΣ

Prof./Dr. Ορφέας Κ. Περίδης DMSc – PhD - SOC.

www.iatrodikastis.gr  / +30 210 8000607

"Η ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΩΣ ΑΝΤΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ"

Β΄ Μέρος

 ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΨΥΧΩΣΕΙΣ

 Οι ενδογενείς ψυχώσεις δεν οφείλονται σε κάποια σωματική πάθηση. Προέρχονται από τον εσωτερικό κόσμο του ατόμου, σε αντίθεση με τις οργανικές. Στην κατηγορία των ενδογενών ψυχώσεων ανήκουν οι σχιζοφρένειες, οι μανιοκαταθλιπτικές ή κυκλοθυμικές ψυχώσεις και η γνήσια επιληψία.

 ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ

Είναι η συχνότερη ψυχική ασθένεια. 1% με 2% του πληθυσμού προσβάλλεται από κάποιο είδος της.

Χαρακτηρίζεται από τη διάσπαση, το "σχίσιμο" του ψυχικού κόσμου, από έλλειψη ενιαίας κατεύθυνσης και αμοιβαίας συνεργασίας της νόησης, του συναισθήματος και της βούλησης. Στις οξύτερες περιπτώσεις το άτομο χάνει την προσωπικότητά του και την ικανότητα διάκρισης του εαυτού του από τους άλλους ανθρώπους ή ακόμα κι από αντικείμενα.

Οι ανωμαλίες αυτές έχουν αντίκτυπο στη βούληση και την συμπεριφορά. Ανέπαφες μένουν μόνο η αντίληψη, η προσοχή, ο τοπικός και χρονικός προσανατολισμός και η κινητικότητα του ατόμου. Διακρίνουμε τέσσερα βασικά είδη σχιζοφρένειας. Την απλή, την ηβηφρενική, την κατατονική και την παρανοϊκή.

Η "απλή" είναι η συνηθέστερη μορφή. Πολλοί που πάσχουν από αυτή δεν γίνονται αντιληπτοί ως ψυχασθενείς.

Η "ηβηφρενική" μοιάζει σαν κρίση εφηβείας που διαρκεί και μετά από αυτή. Ο σχιζοφρενής προσπαθεί να σχηματίσει ενιαία προσωπικότητα, ξεχωριστή κι ανεξάρτητη από όλες τις άλλες. Αυτοί που πάσχουν από αυτή τη μορφή σχιζοφρένειας διαπράττουν λιγότερο σοβαρά αδικήματα.

Στην "κατατονική" σχιζοφρένεια υπερισχύουν κατατονικά φαινόμενα. Σε αυτά περιλαμβάνονται η καταληψία, η μη αλλαγή στάσης για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή αντίθετα υπερκινητικότητα, στερεότυπη επανάληψη των ίδιων κινήσεων, ο αυτοματισμός κλ.π. Συνήθως παρουσιάζεται απότομα με βίαιες παρορμήσεις ακόμα δε και ψευδαισθήσεις με παραληρητικές ιδέες. Ο άρρωστος με κατατονική κατάσταση διέγερσης είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος, στην περίπτωση δε που εκδηλώσει εγκληματική συμπεριφορά, τα εγκλήματα που διαπράττει είναι κυρίως προσβολές κατά του προσώπου και φθορές ξένης περιουσίας.

Η "παρανοϊκή" είναι η χειρότερη και πιο επικίνδυνη μορφή σχιζοφρένειας. Είναι ο πιο χαρακτηριστικός τύπος ψυχο - πνευματικής πάθησης και συνοδεύεται από φαντασιώσεις, παραισθήσεις και βαριές συναισθηματικές διαταραχές.

Επειδή η σχιζοφρένεια σπάνια θεραπεύεται, η έγκαιρη διάγνωσή της, που δεν είναι καθόλου εύκολη, είναι πολύ χρήσιμη.

Γενικά τα σχιζοφρενικά άτομα βρίσκονται σε μια μόνιμη λανθάνουσα αγωνιώδη κατάσταση, κάνοντας προσπάθειες να απελευθερωθούν, κυρίως από το οικογενειακό περιβάλλον, να γίνουν αυτεξούσια και ανεξάρτητα, ψυχικά και οικονομικά. Συχνά δε, έχουν τη δύναμη να το πραγματοποιήσουν κι έτσι κλείνονται διαρκώς περισσότερο στον εαυτό τους και απομονώνονται. Μερικές φορές βρίσκουν ως διέξοδο την εγκληματική συμπεριφορά. Καθώς ο κόσμος τους είναι κόσμος ανικανοποίητου ανθρώπου, γεμάτος από μίσος, επιθετικότητα και φόβο, μπορεί να οδηγηθούν σε καταστρεπτικές ενέργειες. Τα ψυχικά τους χαρακτηριστικά επιδρούν στην εμφάνιση της εγκληματικότητας. Η εκδήλωση όμως ή όχι της εγκληματικής συμπεριφοράς, ποικίλλει ανάλογα με την όλη προσωπικότητα του δράστη, το είδος της σχιζοφρένειας, τα συμπτώματα που εμφανίζει, το διανοητικό του επίπεδο και τις συνθήκες που επικρατούν στο περιβάλλον του.

ΜΑΝΙΟΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΕΣ Ή ΚΥΚΛΟΘΥΜΙΚΕΣ ΨΥΧΩΣΕΙΣ

 Αποτελούν ένα ακόμα είδος ενδογενούς ψυχασθένειας. Η ονομασία τους οφείλεται στο ότι το άτομο αλλάζει τελείως διάθεση απότομα και αδικαιολόγητα. Από την υπερβολική αισιοδοξία, δραστηριότητα κι ευθυμία, μεταπίπτει σε μια υπερβολική κατάθλιψη, μελαγχολία και αδράνεια. Οι αλλαγές αυτές εμφανίζονται περιοδικά, γι' αυτό καλούνται και κυκλοθυμικές ψυχώσεις.

Από εγκληματολογική άποψη οι κυκλοθυμικές ψυχώσεις δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ειδικά οι καταθλιπτικές μπορεί να οδηγήσουν μόνο στην αυτοκτονία. Οι μανιακές ψυχώσεις αντίθετα, μπορεί να δημιουργήσουν στους πάσχοντες, επιθετικότητα εναντίον άλλων ατόμων, τάση για εξύβριση και απάτες (π.χ. όταν καταλαμβάνονται από την επιθυμία να γίνουν πλούσιοι, να κάνουν μεγάλες επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων κι έτσι αρχίζουν να ξεγελούν τον κόσμο υπογράφοντας επιταγές χωρίς αντίκρισμα κ.λ.π.).

 ΕΠΙΛΗΨΙΑ

 Η ψύχωση αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερο εγκληματολογικό ενδιαφέρον. Διακρίνουμε δύο κατηγορίες επιληψίας: τις συμπτωματικές και τις γνήσιες.

Οι συμπτωματικές, που οφείλονται σε οργανική βλάβη, ανήκουν στις εξωγενείς ψυχώσεις. Μόνο οι γνήσιες, των οποίων τα αίτια δεν έχουν διευκρινιστεί, ανήκουν στις ενδογενείς ψυχώσεις.

Η ψυχική επιληψία, αυτή δηλαδή που δημιουργεί υποκατάστατες ψυχικές εκρήξεις και όχι σπασμούς, επηρεάζει το είδος της εγκληματικής συμπεριφοράς, θεωρείται δε και η πιο επικίνδυνη.

Σε περίπτωση εγκληματικής ενέργειας από επιληπτικό άτομο, τα εγκλήματα δεν είναι προσχεδιασμένα ούτε έχουν συνειδητό κίνητρο. Γίνονται όλα αιφνίδια, υπό μορφή κρίσης.

Ανάμεσα στους ψυχασθενείς δράστες εγκλημάτων, το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής σε εγκληματικές πράξεις και σε καταδίκες έχουν οι επιληπτικοί. Με τη βοήθεια όμως της φαρμακευτικής αγωγής, η θεραπεία είναι άμεση και αποτελεσματική.

ΟΛΙΓΟΦΡΕΝΙΕΣ

Διανοητικές καθυστερήσεις ή ολιγοφρένιες είναι οι μόνιμες καταστάσεις ελαττωμένης ικανότητας που οφείλονται είτε σε κληρονομικούς λόγους είτε σε οργανικές παθήσεις.

Από εγκληματολογική άποψη, η διάκριση των ολιγοφρενών σε ευερέθιστους και απαθείς παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Οι πρώτοι διακατέχονται από υπερδραστηριότητα, υπερκινητικότητα και τάση άμεσης ικανοποίησης των ορμητικών τους τάσεων. Αυτή η κατάστασή τους αυξάνει τις πιθανότητες να εκδηλωθεί από τα άτομα αυτά παρεκκλίνουσα εγκληματική συμπεριφορά. Επιπλέον το γεγονός ότι σπάνια οι διανοητικά καθυστερημένοι δράστες προσχεδιάζουν το έγκλημα, ενισχύει την άποψη ότι οι ευερέθιστοι ολιγοφρενείς ανήκουν στην κατηγορία ατόμων υψηλού κινδύνου εκδήλωσης παραβατικής συμπεριφοράς. Αντίθετα οι απαθείς χαρακτηρίζονται από έλλειψη ορμητικών ωθήσεων και δραστηριότητας. Αυτοί μπορεί εύκολα να γίνουν όργανα ευφυών εγκληματιών.

ΨΥΧΟΠΑΘΕΙΕΣ

Στις χαρακτηρολογικές αυτές ανωμαλίες, η νόηση (δηλαδή η κρίση, η αντίληψη και η λογική) παραμένει ανέπαφη, σε αντίθεση με τις ψυχώσεις, η δε ανωμαλία στην συναισθηματική σφαίρα είναι μονιμότερη απ΄ ότι στις νευρώσεις.

Στις ψυχώσεις η προσωπικότητα προσβάλλεται και αποδιοργανώνεται με εξελικτικό τρόπο, στις δε νευρώσεις οι ανωμαλίες του συναισθηματικού κόσμου οφείλονται σε ορισμένα βιώματα και δεν είναι εγγενείς.

Ο K. Schneider στο βιβλίο του "Κλινική Ψυχοπαθολογία" διακρίνει 10 βασικές κατηγορίες ψυχοπαθητικών προσώπων, χωρίς να αποκλείει κι ένα συνδυασμό μεταξύ τους. Η ταξινόμηση αυτή αποτελεί απλώς μια κατευθυντήρια γραμμή, αποδεκτή από πολλούς ειδικούς, που ενδεχόμενα τους διευκολύνει στην ευκολότερη διάγνωση των κινήτρων της παραβατκιής συμπεριφοράς του ψυχοπαθητικού ατόμου, στην περίπτωση που εκδηλώσει κάτι τέτοιο καθώς και στην ορθότερη αντιμετώπισή του.

1. Υπερθυμικοί. Βρίσκονται μόνιμα σε κατάσταση ευθυμίας και υπερδιέγερσης. Είναι υπερδραστήριοι, επιπόλαιοι, ασυνεπείς και είναι πάντα έτοιμοι να βοηθήσουν ή να επιτεθούν. Δεν έχουν τάση για διάπραξη σοβαρών αδικημάτων. Σε περίπτωση που διαπράξουν εγκλήματα, αυτά θα είναι κυρίως εξυβρίσεις και απάτες.

2. Καταθυμικοί. Χαρακτηρίζονται από μόνιμη μελαγχολία και απαισιοδοξία. Δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο εγκληματολογικό ενδιαφέρον, διότι ρέπουν προς τον αλκοολισμό και την αυτοκτονία. Πολλές φορές καταφεύγουν και στη χρήση ναρκωτικών.

3. Οι στερούμενοι εμπιστοσύνης και εσωτερικής ασφάλειας. Τα ανασφαλή αυτά άτομα δεν διαπράττουν αξιόποινες πράξεις.

4. Φανατικοί. Κυριαρχούν από συμπλέγματα αξίας προσώπων ή ιδεών. Αγωνίζονται διαρκώς και με πάθος για τις ιδέες τους και για χάρη των ιδεών αυτών συγκρούονται με όσους δε έχουν τις ίδιες αντιλήψεις. Τα άτομα της κατηγορίας αυτής παρουσιάζουν ενδιαφέρον από εγκληματολογική άποψη, γιατί είναι σε θέση να εγκληματήσουν.

5. Οι έχοντες ανάγκη αυτοπροβολής. Προβάλλονται κατά τρόπο παθολογικό. Είναι υστερικοί, έχουν ανάγκη να επισύρουν την προσοχή των άλλων στο πρόσωπό τους και είναι ικανοί να κάνουν οποιαδήποτε πράξη που θα τους έδινε κύρος και αίγλη. Είναι σε θέση να ψευδομαρτυρήσουν και να κάνουν απάτες. Συχνά διαπράττουν κι εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, τα οποία τους επιτρέπουν να επιτελέσουν καλύτερα το ρόλο τους.

6. Οι ασταθούς διάθεσης. Μεταβάλλουν την ψυχική τους διάθεση αδικαιολόγητα. Εμφανίζουν αστάθεια και ασυνέπεια στις ενέργειές τους και αντιδρούν στον ίδιο ερεθισμό, άλλοτε μεν μέσα σε λογικά όρια, άλλοτε δε με τρόπο τελείως παράλογο και υπερβολικό. Είναι συνήθως απειθάρχητα άτομα και κάνουν υπερβολική χρήση οινοπνευματωδών ποτών. Διαπράττουν κυρίως εξυβρίσεις και σωματικές βλάβες.

7. Εκρηκτικοί. Είναι υπερβολικά οξύθυμα άτομα και μάλιστα σε παθολογικό βαθμό. Με την παραμικρή αφορμή οργίζονται και αντιδρούν με εκρηκτικό τρόπο. Έχουν την τάση διάπραξης εγκλημάτων βίας. Συχνές είναι επίσης και οι φθορές ξένης ιδιοκτησίας, η αντίσταση κατά των Αρχών, οι εξυβρίσεις και οι τροχαίες παραβάσεις.

8. Ψυχροί, ή συναισθηματικά αναίσθητοι. Αποτελούν τη σοβαρότερη κατηγορία από εγκληματολογική άποψη. Είναι άνθρωποι που δεν κατάφεραν να κοινωνικοποιηθούν, είναι εγωκεντρικοί σε παθολογικό βαθμό. Μπορεί να αποφασίσουν την οποιαδήποτε εγκληματική πράξη χωρίς τύψεις ή κρίση συνείδησης. Αν πιστέψουν ότι μια ενέργεια είναι για το συμφέρον τους, προχωρούν στο έγκλημα. Είναι σε θέση να διαπράξουν ληστείες, ανθρωποκτονίες και εγκλήματα κατά των ηθών.

9. Άβουλοι. Δεν έχουν τη δύναμη να αντισταθούν στους πειρασμούς και στις επιρροές του περιβάλλοντος, καλές ή κακές. Αν τύχει να βρεθούν σε περιβάλλον αντικοινωνικό ή εγκληματικό, εύκολα επηρεάζονται και γίνονται συνεργοί εγκληματιών που διαθέτουν ισχυρή προσωπικότητα. Οι κατά συνήθεια εγκληματίες διακρίνονται κυρίως για την αβουλία τους, που τους κάνει να υποκύπτουν εύκολα στον πειρασμό ορισμένης εγκληματικής δραστηριότητας που αν τους γίνει συνήθεια δεν έχουν τη δύναμη να κόψουν.

10. Ασθενικοί. Δεν εμφανίζουν ιδιαίτερο εγκληματολογικό ενδιαφέρον, γιατί πρόκειται για άτομα που εμφανίζουν ψυχική και σωματική αδυναμία, να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις και τις δυσκολίες της ζωής. Συχνά καταφεύγουν στη χρήση ουσιών και γίνονται εξαρτημένοι.

Η εγκληματικότητα του χαρακτηρισμένου ως "ψυχικά ασθενούς" ατόμου συνιστά μια πολύπλοκη εκδήλωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, στενά συνυφασμένη με βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες, αλλά και με τον τρόπο που η συμπεριφορά αυτή προσλαμβάνεται και αντιμετωπίζεται από το περιβάλλον. Η πολυμορφία που χαρακτηρίζει την εγκληματικότητα του φυσιολογικού ατόμου, όπως αυτή εκφράζεται στα κίνητρα, στον τρόπο εκτέλεσης της πράξης καθώς και τις αντιδράσεις του σε αυτήν, χαρακτηρίζει και την εγκληματικότητα του ψυχικά ασθενή.

Στις διάφορες ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις υπογραμμίζεται κυρίως η σημασία των συλλογικών προτύπων συμπεριφοράς για την εγκληματογένεση. Η πορεία προς την εγκληματική πράξη χωρίζεται σε δύο κυρίως φάσεις: στη διαμόρφωση της αντικοινωνικής προσωπικότητας και στην μετάβαση στην πράξη.

Το πρώτο στάδιο είναι το σπουδαιότερο και το αποφασιστικότερο για να επακολουθήσει το δεύτερο. Στην περίοδο αυτή διαμορφώνονται στο πρόσωπο του δράστη οι ιδιότητες εκείνες που θα του επιτρέψουν να περάσει στη λήψη της εγκληματικής απόφασης.

Η δεύτερη φάση που έχει ιδιαίτερη εγκληματολογική σημασία, διότι αποτελεί την τελευταία ακριβώς περίοδο πριν από το έγκλημα, περιλαμβάνει καταστάσεις αποφασιστικής σημασίας από τις οποίες μπορούμε να διακρίνουμε τα κίνητρα αλλά και την ψυχική διάθεση του δράστη γενικότερα.

Σ' αυτό λοιπόν που θα πρέπει να συγκλίνουν οι προσπάθειες όλων, πέρα από τη διατήρηση της υγείας και τη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση νοσηρών καταστάσεων είναι η διαμόρφωση υγιών κοινωνικών προτύπων, υγιών κοινωνικών δομών και κατ' επέκταση υγιών οικογενειών.-

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.       M. Delmas – Matry: Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, Πρότυπα κ’ τάσεις αντεγκληματικής πολιτικής.

2.       R. G. Geen, E. Donnerstein: ed. Academic Press 1998, Humman Aggression: Theories, research, and Implications for Social Policy.

3.       R. Rosner: ed. Chapman and Hall 1994, Principles and Practice of Forensic Psychiatry.

4.       B. Turvey: ed. Academic Press 2001, Criminal Profiling: an Introduction to behavioral evidence analysis.

5.       M.E. Wolfgang, F. Ferracuti: Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 1995, Η υποκουλτούρα της βίας.

6.       A. Story: Εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα 1979, Ανθρώπινη Επιθετικότητα.

7.       J. Leaute: Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, Η ανθρώπινη βία.

more...http://lifeandartmagazine.blogspot.com/search/label/%CE%99%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE